Phế liệu hòa phát sẽ giới thiều về kim loại sắt từ A đến Z 

Theo Hiệp hội Kim loại Quốc tế (International Iron and Steel Institute kim loại sắt 

 (Iron – Fe) là nguyên tố thuộc nhóm VIIIB, chu kỳ 4, có số hiệu nguyên tử 26. Nhờ trữ lượng chiếm khoảng 5% vỏ Trái Đất và quy trình luyện kim công nghiệp hóa, sắt trở thành nguyên liệu quan trọng, được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất vật liệu như gang và thép.

Sắt tinh luyện có ba dạng thù hình chính α-Fe, Gang, Thép là hợp kim sắt – cacbon dưới 2%, nổi bật bởi độ bền, độ dẻo cao, ứng dụng mạnh mẽ trong xây dựng, cơ khí. Đặc biệt, thép không gỉ (inox) chứa ≥10,5% Cr, chống oxy hóa hiệu quả.

Sản xuất sắt được thực hiện trong lò cao với nguyên liệu gồm quặng sắt, than cốc và đá vôi. Quá trình gồm: nghiền – nạp liệu – khử bằng CO – thu sắt nóng chảy. Sắt phế liệu dễ tái chế, tiết kiệm 74% năng lượng và giảm 86% ô nhiễm không khí (theo Viện Tái chế Kim loại Quốc tế). Giá sắt phế liệu hiện dao động từ 6.000–11.000 VNĐ/kg. Đơn vị như phế liệu hòa phát chuyên thu mua sắt tận nơi, hỗ trợ xe cẩu, hợp đồng rõ ràng, tạo nguồn thu nhập cho nhiều hộ dân.

Kim loại sắt là gì?

Kim loại sắt là gì? kim loại sắt (tiếng Anh: Iron) là một nguyên tố hóa học thuộc nhóm kim loại chuyển tiếp, ký hiệu là Fe, số hiệu nguyên tử 26, thuộc phân nhóm VIIIB và chu kỳ 4 nằm trong bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học. Điểm nóng chảy 1538, mật độ 7874.

Theo phân tích địa chất học trong tự nhiên, sắt tồn tại chủ yếu dưới dạng hợp chất trong các loại quặng như hematit (Fe₂O₃), magnetit (Fe₃O₄)… Sau khi được khai thác và tinh luyện, sắt được dùng để sản xuất gang, thép và nhiều vật liệu khác phục vụ sản xuất và xây dựng.

Tại sao sắt lại phổ biến và được ứng dụng rộng rãi đến vậy?

Theo Hiệp hội Thép Thế giới (World Steel Association), kim loại sắt là nguyên liệu được sử dụng nhiều nhất trong ngành luyện kim nhờ ba lý do chính:

• Trữ lượng lớn trong vỏ Trái Đất: Sắt chiếm khoảng 5% khối lượng lớp vỏ Trái Đất (USGS, 2023), dễ khai thác từ các quặng phổ biến như hematit và magnetit. Nguồn cung dồi dào là một trong những yếu tố giúp sắt dễ tiếp cận và giá thành phải chăng.
• Dễ khai thác và luyện kim: Quy trình luyện sắt bằng lò cao đã được công nghiệp hóa từ sớm, giúp giảm chi phí sản xuất.
• Tính linh hoạt cao: Sắt dễ kết hợp với các nguyên tố khác như cacbon, crom, niken… tạo thành các hợp kim như gang, thép cacbon, thép không gỉ,…đáp ứng đa dạng nhu cầu sử dụng trong xây dựng, giao thông, sản xuất và y tế.

Phân loại kim loại sắt và các hợp kim phổ biến của sắt

Để hiểu sâu hơn về kim loại sắt, dưới đây là các loại kim loại và các hợp kim của sắt phổ biến trên thị trường hiện nay.

Sắt nguyên chất và các dạng thù hình của sắt

Sắt nguyên chất rất hiếm trong tự nhiên, thường chỉ thu được sau quá trình tinh luyện kỹ thuật cao. Trong điều kiện tiêu chuẩn, sắt tồn tại ở ba dạng hình thù chính:

• Alpha sắt (α-Fe): Ổn định dưới 912°C, có cấu trúc lập phương tâm khối (BCC), dễ nhiễm từ.
• Gamma sắt (γ-Fe): Tồn tại từ 912°C đến 1394°C, cấu trúc lập phương tâm mặt (FCC), mềm và dễ dát mỏng.
• Delta sắt (δ-Fe): Xuất hiện từ 1394°C đến điểm nóng chảy 1538°C, cấu trúc BCC gần điểm nóng chảy.

 Gang – Hợp kim quan trọng của Sắt và Cacbon

Gang là hợp kim của sắt 

với hàm lượng cacbon từ 2% đến 4,3%. Gang có độ cứng cao nhưng giòn, không chịu được va đập mạnh. Gang thường được dùng để đúc chi tiết máy, thiết bị chịu mài mòn hoặc nhiệt độ cao.

Một số loại gang phổ biến gồm:

• Gang xám: chứa nhiều graphit, có khả năng hấp thụ rung tốt.
• Gang trắng: có bề mặt sáng do chứa cementit, cứng nhưng giòn.
• Gang dẻo: được xử lý nhiệt từ gang trắng, có độ dẻo cao hơn.

Thép – “Vua” của các vật liệu kim loại

Thép là hợp kim sắt, cacbon có hàm lượng cacbon thấp hơn gang (dưới 2%). Nhờ kết hợp tính dẻo, bền và khả năng chịu lực tốt, thép trở thành vật liệu chủ lực trong xây dựng, cơ khí, sản xuất ô tô, tàu thủy và hàng trăm ngành công nghiệp khác.

Một số dạng thép thông dụng:

• Thép cacbon: Với tính chất dễ gia công, giá thành thấp.
• Thép hợp kim: chứa thêm nguyên tố như Mn, Cr, Ni giúp tăng độ bền, chống ăn mòn.
• Thép không gỉ (inox): chứa ≥10,5% Cr, bền bỉ, không bị gỉ sét, ứng dụng trong y tế, gia dụng…

Các dạng hợp kim sắt khác trong đời sống

Ngoài gang và thép, kim loại sắt còn tạo ra các hợp kim chuyên biệt khác như:

• Ferro hợp kim (ferrochrom, ferromangan): dùng trong sản xuất thép đặc biệt.
• Sắt xốp (DRI): Dạng sắt được khử trực tiếp từ quặng, tiết kiệm năng lượng.
• Sắt từ tính mềm: Dùng trong lõi biến áp, động cơ điện nhờ khả năng dẫn từ tốt.

Các đặc điểm nổi bật của kim loại sắt (Fe)

Dưới đây là một số đặc điểm chi tiết giúp người đọc hiểu rõ các đặc điểm của kim loại sắt hiện tại trong tự nhiên:

Tính chất vật lý của sắt

• Màu sắc: Sắt nguyên chất có màu xám ánh bạc, bề mặt bóng loáng khi mới cắt.
• Tỷ trọng: Khoảng 7,87 g/cm³, là kim loại có khối lượng riêng tương đối lớn.
• Nhiệt độ nóng chảy: Cao khoảng 1538°C, cho phép ứng dụng trong môi trường nhiệt độ cao.
• Tính nhiễm từ: Sắt là kim loại có tính từ mạnh, đặc biệt ở dạng α-Fe, nên thường được dùng trong sản xuất nam châm, lõi biến áp.
• Tính dẻo và độ cứng: Dễ dát mỏng, dễ kéo sợi, nhưng cũng dễ bị ăn mòn khi tiếp xúc với không khí ẩm hoặc nước.

Tính chất hóa học của kim loại sắt

• Phản ứng với oxy: Sắt dễ bị oxy hóa tạo thành gỉ sắt (Fe₂O₃·nH₂O), đặc biệt trong điều kiện ẩm.
• Phản ứng với axit: Tác dụng với dung dịch HCl, H₂SO₄ loãng tạo muối sắt và giải phóng khí hydro.

Ví dụ: Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂↑

• Khả năng tạo hợp chất: Sắt có nhiều mức oxi hóa (+2, +3), dễ kết hợp tạo nên nhiều hợp chất như FeO, Fe₂O₃, Fe₃O₄, ứng dụng trong thuốc bổ, chất nhuộm, từ tính…

Quy trình sản xuất và điều chế kim loại sắt từ quặng

Sản xuất sắt công nghiệp thường được thực hiện bằng phương pháp luyện sắt trong lò cao, sử dụng nguyên liệu chính là quặng sắt (Fe₂O₃ hoặc Fe₃O₄), than cốc và đá vôi.

Các bước chính gồm:

• Bước 1 Nghiền và tuyển quặng: Quặng được làm sạch khỏi tạp chất.
• Bước 2 Nạp vào lò cao: Quặng, than cốc và đá vôi được đưa vào theo từng lớp.
• Bước 3 Phản ứng khử:

Than cốc cháy tạo CO: C + O₂ → CO₂ → CO

CO khử Fe₂O₃ thành Fe: Fe₂O₃ + 3CO → 2Fe + 3CO₂

• Bước 4 Thu hồi sắt lỏng: Sắt nóng chảy chảy xuống đáy lò, sau đó được rót khuôn hoặc tiếp tục luyện thành thép.

 Ngoài ra nếu khách hàng muốn tìm hiểu sâu hơn về các loại sắt, có thể tìm hiểu thêm quặng sắt là gì để hiểu tính chất và những điểm đặc giúp dễ dàng hơn trong quá trình phân biệt.

Các ứng dụng nổi bật của kim loại sắt trong đời sống

Sắt và các hợp kim của nó là những vật liệu không thể thiếu, đóng góp vào hầu hết mọi khía cạnh của cuộc sống hiện đại dưới đây là một số ứng dụng của sắt trong một số lĩnh vực :

• Xây dựng: Thép (hợp kim của sắt) là vật liệu chính trong kết cấu nhà cao tầng, cầu đường, nhà xưởng, cốt thép bê tông…
• Giao thông vận tải: Sắt và thép được sử dụng rộng rãi để chế tạo ô tô, tàu hỏa, tàu thủy, máy bay…

• Sản xuất máy móc và công nghiệp: Từ các chi tiết máy, công cụ sản xuất đến thiết bị công nghiệp nặng đều có sự góp mặt của sắt và hợp kim sắt.

• Đồ gia dụng: Nhiều vật dụng quen thuộc như nồi, chảo, dao, kéo, khung tủ, kệ,… được làm từ sắt hoặc thép không gỉ.

• Năng lượng: Sắt được dùng trong sản xuất các thiết bị năng lượng, từ tua-bin gió, lò hơi đến các thành phần của nhà máy điện…
• Y tế và nông nghiệp: Các dụng cụ phẫu thuật (thép không gỉ), máy móc nông nghiệp, và thậm chí một số thiết bị y tế khác cũng sử dụng sắt.

Sắt phế liệu – mỏ vàng tái chế và cơ hội kiếm thêm thu nhập

Sắt là một vật liệu dễ tái chế và được nhiều đơn vị thu mua phế liệu yêu thích và trở thành một vật liệu có giá trị.

Tại sao tái chế sắt phế liệu lại quan trọng?

Sắt mang lại nhiều ứng dụng, vậy những lợi ích của việc tái chế sắt phế liệu có gì quan trọng .

• Tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên: Giúp giảm khai thác quặng mới.
• Giảm ô nhiễm môi trường: Ít khí thải, ít chất thải rắn hơn sản xuất sắt nguyên khai.
• Tiết kiệm chi phí sản xuất: Theo Viện Tái chế Kim loại Quốc tế, sản xuất thép từ sắt phế liệu tiết kiệm đến 74% năng lượng, 90% nước và giảm 86% ô nhiễm không khí.
• Tạo việc làm và nguồn thu nhập ổn định: Nhiều hộ gia đình, cơ sở kinh doanh kiếm sống từ việc thu mua bán sắt vụn.

Các loại sắt phế liệu phổ biến nhất trên thị trường hiện nay

Dưới đây là một số phế liệu sắt có số lượng lớn trên thị trường và được nhiều đơn vị thu mua:

• Sắt vụn công trình: Sắt cây gãy, thép thanh bị uốn cong, sắt tấm dư thừa, xà gồ sắt, cốt pha thép cũ, khung sắt giàn giáo, thép hộp vuông, sắt hình chữ U/I/H, sắt sàn bê tông tháo dỡ, bulong ốc vít lớn, thép lưới, khung cửa sắt, lan can sắt, mái vòm sắt cũ, trụ cột thép đã tháo dỡ…

 Sắt hộp – ống sắt – tôn cũ: Sắt hộp vuông, sắt hộp chữ nhật, ống sắt phi lớn, ống thép luồn dây điện, tôn lợp cũ, tôn kẽm rỉ, sắt tròn đặc, khung sắt mái hiên, ống sắt dẫn nước, khung kệ sắt cũ, khung che nắng sắt, ống sắt công nghiệp, lưới sắt hàng rào, trần la phông sắt, khung xưởng bị tháo dỡ…

• Sắt máy móc – thiết bị công nghiệp: Khung máy tiện, trục quay bằng sắt, vỏ động cơ điện, bánh răng lớn, máy ép thuỷ lực cũ, máy phát điện cũ, nắp máy nén khí, máy kéo sắt phế, thân máy xay công nghiệp, sắt từ nồi hơi cũ, bệ máy CNC, quạt công nghiệp bằng sắt, giá đỡ sắt máy móc, vỏ hộp số cũ, thùng máy công trình…

• Sắt gia dụng – nội thất cũ: Giường sắt cũ, bàn học bằng sắt, ghế xếp sắt, tủ sắt văn phòng, kệ sắt đa năng, khung quạt điện, chảo sắt hư, nồi gang cũ, bàn ủi sắt, giá treo đồ bằng sắt, móc treo tường sắt, lan can ban công cũ, cánh cửa sắt hộp, khung tranh sắt, bàn ghế sắt sân vườn…
• Sắt công nghiệp đặc chủng – hợp kim: Nắp cống gang, van nước công nghiệp, thân máy bơm gang, bánh xe trượt sắt đặc, trục nâng hạ, bệ gang máy phát, thân van áp lực, vỏ nồi hơi công nghiệp, cửa sắt chống cháy, nắp thùng chứa hóa chất bằng sắt, khung máy trộn bê tông, khung nâng container, bộ giảm chấn sắt, vỏ tủ điện công nghiệp, ống dẫn khí sắt…

Sắt phù hợp với các ứng dụng không yêu cầu cao về cơ lý tính và giá thành rẻ. Thép là lựa chọn ưu việt hơn trong đa số công trình nhờ độ bền, linh hoạt và khả năng chống gỉ.

Inox (thép không gỉ) có phải là sắt không? Tại sao inox không bị gỉ?

-> Inox là một loại thép hợp kim có chứa ≥10,5% Cr, giúp tạo lớp màng oxit bảo vệ trên bề mặt – chống oxy hóa, không bị gỉ sét dù tiếp xúc với môi trường ẩm.

Giá sắt phế liệu hôm nay bao nhiêu 1kg?

-> Giá dao động từ 8.000 – 11.000 VNĐ/kg, tùy loại sắt và số lượng.

(Tham khảo giá cập nhật từ Phế Liệu Hòa Phát – đơn vị thu mua giá cao TPHCM) .